جماز

پاسخ:

در این که زنا و شراب خواری از گناهان بسیار بزرگی هستند هیچ شک و شبهه‏ای وجود ندارد. در قرآن زنا، فاحشه و بسیار بد شمرده شده است: «لا تَقرَبُوا الزِّنا إنَّهُ کان فاحِشَةً وَ ساءَ سَبِیلا؛ نزدیک زنا نشوید، زیرا فاحشه و بد راهی است»[۱]. و در روایات نیز از بزرگترین گناهان شمرده شده است. پیامبر(ص) فرموده: «الزِنا مِنَ أکبَرَ الکَبائِرَ؛ زنا از بزرگ‏ترین گناهان کبیره است»[۲]. و همچنین شراب خواری را قرآن حرام کرده است[۳] در روایتی از پیامبر(ص) آمده است: «الخَمرُ اُمُّ الفَواحِشَ وَ أکبَرُ الکَبائِرَ...؛ شراب سرچشمه همه زشتی‏ها و بزرگ‏ترین گناه کبیره است»[۴]. و درباره غیبت خداوند می‏فرماید: « وَ لَا یَغْتَب بَّعْضُکُم بَعْضًا  أَ یحُِبُّ أَحَدُکُمْ أَن یَأْکُلَ لَحْمَ أَخِیهِ مَیْتًا فَکَرِهْتُمُوهُ  وَ اتَّقُواْ اللَّهَ  إِنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ رَّحِیم‏ ؛ آیا هیچ یک از شما دوست دارد که گوشت برادر مرده خود را بخورد؟ پس آن را ناخوش خواهید داشت؛ و از خدا بترسید، زیرا خدا توبه‏پذیر و مهربان است»[۵].

و درباره بهتان و تهمت در قرآن آمده است: « وَ مَن یَکْسِبْ خَطِیَةً أَوْ إِثمًْا ثُمَّ یَرْمِ بِهِ بَرِیًا فَقَدِ احْتَمَلَ بهُْتَانًا وَ إِثْمًا مُّبِینًا ؛ و هر که خطا یا گناهی از او سر زند و تهمت به دیگری ببندد، مرتکب بهتان و گناه بزرگ و آشکاری شده است»[۶].

و اما چرا گناه غیبت و تهمت اشد از زنا و شراب خواری است: «الغِیبَةُ أشَدُّ مِنَ الزِّنا»[۷] علت اساسی آن را می‏توان، در رابطه با حق الناس بودن این دو گناه جستجو کرد. گناهان زنا و شراب خواری، گناهان فردی است که شخص خودش مرتکب شده، و نافرمانی خدا کرده است، پس حق الله است، این گناهان بین انسان و خدا است و اگر انسان توبه کند. خداوند بخشنده و رحمان او را می‏بخشد و اما گناهان غیبت و تهمت گناهانی هستند در رابطه با دیگر اشخاص، فردی نسبت به فرد دیگر غیبت یا تهمت می‏زند، در این جا گناه بین یک انسان و فرد دیگر و خداوند است و در این جا حق دیگران (حق الناس) مطرح می‏شود و در چنین صورتی علاوه بر رضایت الهی باید رضایت انسان صاحب حق نیز فراهم گردد.

و در این دو گناه اگر افراد از حق خود نگذرند و طرف مقابل را نبخشند، بخشوده نخواهند شد و خداوند نیز آن‏ها را نمی‏بخشد. و همین مطالب از سخنان گوهربار ائمه معصومین استفاده شده است، که در این رابطه پیامبر(ص) فرموده است: «غیبت کردن از زنا بدتر است». شخصی با تعجب پرسید چگونه؟ پیامبر(ص) فرمود: «چون مردی که زنا می‏کند، اگر توبه واقعی کند، خداوند توبه او را می‏پذیرد و نیازی به راضی کردن طرف مقابل نیست، ولی کسی که غیبت می‏کند هم باید توبه و هم باید رضایت شخص غیبت شونده را بگیرد، و تا او راضی نشود، گناه غیبت کننده بخشیده نمی‏شود»[۸]. و احتمال دیگر که از روایات استفاده می‏شود که این دو گناه (غیبت و تهمت) شدیدتر از زنا و شراب خواریاست آبروی اشخاصی است که ریختن آبروی اشخاصی تجاوز به آبروی آن‏ها است که پیامبر(ص) فرمود: «کُلُّ مسلم عَلی المُسلِمِ حَرامٌ دَمُهُ وَ مالُهُ وَ عِرضُهُ وَ الغِیبَةُ تَناوُلُ العِرضِ؛ تجاوز به خون و مال و آبروی مسلمان بر مسلمان دیگر حرام است، و غیبت و پشت سرگوئی تجاوز کردن به آبروی مسلمان می‏باشد»[۹].

امام صادق(ع) می‏فرماید: «اذا دق اعرض استصعب جمعه؛ چون آبروی کسی کوبیده و پراکنده شود جمع‏آوریش دشوار است»[۱۰]

قرآن می‏فرماید: «آن‏ها که دوست می‏دارند زشتی را درباره مؤمنین اشاعه دهند برای آن‏ها عذابی دردناک در دنیا و آخرت است و خدا می‏داند و شما نمی‏دانید»[۱۱]. و قابل ذکر است که تهمت از غیبت برتر است، چون در غیبت بدی و عیب دیگری که در او بوده، به دیگران گفته می‏شود، ولی در تهمت بدی و عیبی که در شخص نبوده به او نسبت می‏دهند. البته سخن در این زمینه بسیار است، امید است که با تفکر و مطالعه بیشتر نسبت به این مسائل آشنائی بیشتری پیدا کنیم و اگر دیده می‏شود که مردم نسبت به غیبت و تهمت اهمیتی قائل نیستند به خاطر آگاه نبودن آن‏ها نسبت به این مسائل اخلاقی و اسلامی است و برای آن‏ها کمتر این مسائل تبلیغ و گفته شده است و یا توجه ندارند و شاید به جهت همین بی‏توجهی و عدم التفات به این گناهان و آثار زیان بخش فردی و اجتماعی آنها است که لحن روایات در این زمینه بسیار شدید بیان شده تا مردم را بیدار کنند.